U bent van plan om uw bedrijf over te dragen aan een opvolger. Er zijn fiscaal gunstige mogelijkheden!
Bij een bedrijfsoverdracht zal de Belastingdienst in beginsel met u willen afrekenen over de stakingswinst. De stakingswinst wordt gevormd door de in de onderneming aanwezige stille reserves en goodwill (de meerwaarden van de onderneming). Ook over de eventueel aanwezige oudedagsreserve moet u afrekenen (behalve als de oudedagsreserve wordt over genomen door de opvolger, maar dit kan risicovol zijn). Deze directe afrekening over de stakingswinst is belast met inkomstenbelasting in Box 1, tegen het progressieve tarief van maximaal 52%. Er is wel een aantal fiscale faciliteiten van toepassing op de stakingswinst, waardoor deze iets verminderd wordt, bijvoorbeeld door toepassing van de stakingsaftrek en/of de lijfrentepremieaftrek. Ook is (rentedragend) uitstel van betaling mogelijk voor de vastgestelde inkomstenbelastingclaim.
Ondanks die regelingen kan de verplichte afrekening voor moeilijkheden zorgen als de opvolger de koopsom niet daadwerkelijk betaalt, maar schuldig blijft. Er zijn dan geen financiële middelen om de verschuldigde inkomstenbelasting te betalen. Een mogelijke oplossing kan zijn om de onderneming fiscaal geruisloos over te dragen. Daarmee wordt belastingheffing uitgesteld naar de toekomst. Aan bovenvermelde faciliteit zijn wel enige voorwaarden verbonden. Vaak zijn het familiebedrijven die van deze regeling gebruik maken.
Geruisloze doorschuiving
Bij ‘geruisloze doorschuiving’ gaat de onderneming of een gedeelte daarvan over van de overdrager naar de opvolger zonder directe fiscale afrekening over de meerwaarden van de onderneming. De Belastingdienst wil er echter wel zeker van zijn dat de inkomstenbelastingclaim op de aanwezige meerwaarden behouden blijft. Bij geruisloze doorschuiving wordt er daarom gedaan alsof de onderneming niet is gestaakt. De opvolger treedt in de plaats van de overdrager. Dit houdt in dat de opvolger begint met een openingsbalans die dezelfde boekwaarden heeft als die de overdrager aanhield. Aangezien er dan geen stakingswinst te bekennen is, blijven de meerwaarden nog onbelast. De belastingheffing over de meerwaarden (zijnde het verschil tussen boekwaarden en werkelijke waarden) wordt uitgesteld naar het moment dat er wel een stakingswinst te constateren valt.
De geruisloze doorschuiving is vooral vanuit fiscaal oogpunt interessant. De opvolger zal immers wel een reële overdrachtsprijs (werkelijke waarde van de onderneming) moeten betalen aan de overdrager. Wordt de onderneming voor een te lage waarde overgedragen, dan zou er een schenking kunnen worden geconstateerd, die belast is met schenkbelasting. Wel mag er bij het bepalen van de overdrachtsprijs rekening worden gehouden met de doorgeschoven inkomstenbelastingclaim die op de onderneming rust. Die claim wordt in de praktijk veelal vastgesteld op 20% van de meerwaarden van de onderneming.
Om gebruik te kunnen maken van de geruisloze doorschuiving moet een verzoek aan de inspecteur worden gedaan.
Als de overdrager een gedeelte van zijn onderneming overdraagt en daarnaast activa (bijvoorbeeld het bedrijfspand) naar zijn privévermogen overbrengt, moet over het verschil tussen de boekwaarden en de werkelijke waarden van die activa wel worden afgerekend.
- Doorschuiving naar ondernemers of werknemers
Doorschuiving van de onderneming aan een werknemer is fiscaal toegestaan. Voorwaarde is wel dat deze werknemer voorafgaand aan de overdracht minimaal drie jaar werkzaam is geweest in de onderneming. Uw kind zou bijvoorbeeld ook voor enkele uren per maand in dienst kunnen komen van de onderneming, met het oog op opvolging in de toekomst.
De driejaarstermijn geldt overigens ook opvolgende ondernemers. De opvolgende ondernemer moet gedurende drie jaar als ondernemer in het bedrijf van de overdragende ondernemer hebben gewerkt, bijvoorbeeld als vennoot in een Vof of maat in een maatschap.
Is de opvolger eerst werkzaam geweest als werknemer en daarna als ondernemer binnen een samenwerkingsverband, voor perioden korter dan drie jaar, dan mogen voor die perioden bij elkaar opgeteld worden voor de driejaarstermijn.
Doet zich een bijzondere onvoorziene situatie voor waardoor de driejaarstermijn niet gehaald wordt, bijvoorbeeld bij ziekte, arbeidsongeschiktheid of overlijden van de overdrager, dan geldt een soepele regeling.
- Doorschuiving na overlijden van de ondernemer
Bij overlijden van de ondernemer kan de onderneming zonder acute heffing van inkomstenbelasting overgaan naar de erfgenamen, onder de voorwaarde dat deze erfgenamen de onderneming voortzetten.
Nadelen van doorschuiving
- De stakingsaftrek vervalt voor de overdrager.
- Bij doorschuiving zal de opvolger vaak beginnen met een negatief eigen vermogen, doordat hij de overdrachtsprijs (werkelijke waarde) heeft moeten lenen en deze schuld verplicht ondernemingsvermogen is. Aangezien de opvolger de onderneming fiscaal heeft overgenomen op boekwaarden, zal het eigen vermogen door de hogere schuld negatief kunnen worden. De opvolger kan bij een negatief eigen vermogen geen oudedagsreserve opbouwen.
- Omdat de opvolger met lage fiscale boekwaarden moet beginnen kan hij minder afschrijven en behaalt hij bij verkoop van een bedrijfsmiddel een hogere boekwinst. Voor de overgenomen bedrijfsmiddelen heeft de opvolger geen recht op investeringsaftrek.
Gevolgen voor omzetbelasting en overdrachtsbelasting
- Omzetbelasting: bij overdracht van een gehele onderneming of een zelfstandig deel van de onderneming kan een vrijstelling worden verkregen;
- Overdrachtsbelasting: bij een bedrijfsoverdracht aan (klein)kinderen, broers, zussen of hun echtgenoten kan een vrijstelling voor alle bedrijfsonroerende zaken, met uitzondering de woning. Verder is de inbreng van onroerende zaken in een samenwerkingsverband (maatschap, vof, cv) ook vrij van overdrachtsbelasting.
Heeft u vragen over bedrijfsopvolging? Neem dan contact met ons op!
